Nieuwe kanselbijbel 2021
25 apr 2022 Nieuwe kanselbijbel 2021

In de Paasnachtdienst nam Irene Tolkamp als lector de eerste schriftlezing uit de nieuwe kanselbijbel voor haar rekening.  


Wat is een kanselbijbel? Dit is de bijbel die in de kerk op de lessenaar ligt.
Nu zijn er in de kerk twee lessenaars; een lessenaar die aan de preekstoel bevestigd is en een lessenaar die op de grond staat tussen de kerkgangers in.

Waarom zijn ze van zo’n groot formaat? Dat is niet met zekerheid te verklaren (friesdagblad). Al redenerend zou je twee redenen kunnen bedenken voor het formaat: Het gaat om status, maar ook om praktisch gebruik. De eerste Statenvertaling werd in 1637 al uitgegeven in groot formaat. Dat is in slechtverlichte kerken handig. Het is voor de predikant dan wel fijn om een boek met grote letters voor je te hebben. Voor die preekstoelbijbels werden al spoedig grote lezenaars gemaakt.


De kanselbijbel op de preekstoel is een “Statenbijbel”. Een bijbel uit 1702,  uitgegeven door Jacob en Pieter Keur in Dordrecht. Die bijbel ligt daar dus al eeuwenlang. Je kunt deze Bijbel zien als symbool van de protestantse waardering voor het Woord van God. Al eeuwen lang. Het is het Woord dat blijft, en generatie na generatie leest het Woord. De bijbel ligt opengeslagen. Als mooi symbool uit 1702, waaruit blijkt dat deze bijbel nog steeds de bron is waaruit gesproken wordt. Het toont ons iets over wat mensen in de kerk gemeen hebben in denken en doen door alle eeuwen heen.

Voor gebruik in de dienst lezen we uit de kanselbijbel die op de staande lessenaar ligt. Daarop lag een bijbel met een vertaling uit 2004 en die is nu met Pasen vervangen door de vertaling uit 2021.

Wat is het verschil met de vorige versie? Ik vraag het aan dominee Job Stein. Hij ligt de verschillen toe.
“De kanselbijbel is even groot maar wel veel dikker dan de vorige. Dit komt omdat de bladzijden wat dikker zijn. Verder is de inhoud hetzelfde behalve dan de vertaling van de tekst uit 2004. Daar hebben we in de breedte van de kerk en de kerken op kunnen reageren. De vertalers hebben al die reacties nog een keer gewogen en een aantal van die reacties hebben ze overgenomen (in totaal 12.000). En de meest spraakmakende reactie is dat de eerbiedkapitaal weer terug is daar waar God in beeld is. In het liedboek was die altijd blijven bestaan. In 2004 was het in de tekst niet terug te vinden en nu dus wel weer”.

Wat is een eerbiedkapitaal? Ik zoek het op (taaleidoscoop.nl, bijbelaantekeningen.nl, refoweb.n). Dit is een hoofdletter die gebruikt wordt op een plaats waar je hem volgens de gangbare regels niet verwacht, om eerbied te tonen als je verwijst naar iets of iemand die veel status of aanzien heeft. Het betreft dan verwijzingen naar God, Jezus of de Heilige Geest. Die eerbiedkapitalen zijn een beetje eigenaardig. De makers van de Nieuwe Bijbelvertaling hebben nu weer hoofdletters ingevoerd die ze eerst juist hadden verwijderd. In de grondtekst van de bijbel (het Hebreeuws, Oud-Grieks en Aramees) komen helemaal geen hoofdletters voor. Dan moeten de Bijbelvertalers een interpretatie maken. Gaat het in de tekst om God, Jezus of de Heilige Geest of om een andere persoon?

Bijvoorbeeld. In de vertalingen van 2004 staat er ‘vorst der wereld’ als uitdrukking voor een naam van een persoon. Om wie gaat het hier nu? Om Jezus zelf of een aardse vorst? De Bijbelvertalers moeten nu een interpretatie maken. Staat er ‘Vorst der wereld’ dan gaat het om Jezus. Staat er ‘vorst der wereld’ dan gaat het om een aardse koning. 

“En verder zijn er een heleboel kleinigheidjes ontdekt en die zijn tegelijk ook aangepast. Een aantal verouderde woorden is vervangen voor een hedendaags alternatief. In plaats van ‘aalmoes’ is bijvoorbeeld gekozen voor ‘iets geven uit barmhartigheid’ of voor ‘geld geven aan de armen’. Laten we met elkaar hopen dat de veranderingen het grootste deel van de 21ste eeuw ons in de kerk en thuis en waar dan ook mogen vergezellen”.

Hartelijke groet, Ad Oostlander

 
terug